- Шежіре
- 30 Сәуір, 2021
ҚАЗЫНАЛЫ МЕКЕН

Сіз осыдан бірнеше ғасыр бұрын жазылған, ұзындығы бір метр болатын алып кітап пен көлемі үш-ақ сантиметр кітапшаны қолыңызға ұстап көрдіңіз бе? Әлде сізді ғажайып қисса-дастандар мен хандар шежіресінің түпнұсқасы қызықтыра ма? Бәлкім, сіз ортағасырлық шым-шытырық оқиғаларға толы саяхаттар тарихын сүйіп оқитын боларсыз. Мархабат! Мұның бәрін бір-ақ жерден тауып оқуға әбден болады. Ғасырлар сыры – тарихтың тірі куәгерлері жинақталған бұл қазыналы мекен Орталық ғылыми кітапхананың Сирек кездесетін кітаптар, қолжазбалар және қазақ әдебиеті бөлімі деген атауға ие.
Құрылуына атақты академиктер Қаныш Сәтбаев пен Әлкей Марғұлан ерен еңбек сіңірген ғылыми кітапхана 1932 жылы ғалымдар сыйға тартқан 2500 дана кітап негізінде ашылған. Дәл осы жылы КСРО Ғылым академиясының Қазақстандағы алғашқы бастауыш ұйымы құрылады. 1946 жылы бұл ұйым Қазақ КСР Ғылым академиясы болып құрылып, кітапхана «Орталық ғылыми кiтапхана» деген ғылыми дәрежеге ие болды. Ғылыми экспедициялар ел ішінен, басқа республикалардан тауып әкелген құнды жазбалар кітапхана қорының маңызын арттыра берді. Бүгінде ғылыми кітапхана қорында 6 миллионға жуық кітап бар. Мұнда сонау ХІІ-XVI ғасырларда қолмен жазылған түпнұсқалардан бастап, заманауи электронды ақпарат тасымалдағыштарға дейін жинақталған. «Хандар шежіресі» (XVIII ғ.), «Пайғамбарлар және қожалар шежіресі» (XIX ғ.), «Абылай ханның Сібір әскери шептерінің қолбасшысы генерал-поручик И.И.Шпрингерге жазған хаты (1765-1767 жж.)», бүкіл қазақ пір тұтатын Мәшһүр Жүсіп Көпеевтің, қазақ этнография-сын зерттеуші Әбубәкір Диваевтың, әйгілі әнші-ақын Жаяу Мұсаның қолжазбаларын осы жерден табасыз. Абай Құнанбаевтың жеке хатшысы Мүрсейіт Бікеұлының қолымен жазылған өлеңдері мен Шоқан Уәлиханов қолжазбаларының фотокөшірмесі ұлы тұлғаларымыздың көзіндей жәдігерлер.
Сирек кітаптар қорындағы ең үлкен көлемді басылым 1856 жылы Парижде шыққан орыс императоры Александр ІІ мен патшайым Мария Александровнаның таққа отыру рәсімін суреттейді. 106 беттен тұратын кітаптың ұзындығы 92 сантиметр, ені 68 см. Салмағы да оңай емес, 22 килограм! 1856 жылы тамыздың 26-нан қыркүйектің 16-на дейін тойланған бұл тойға әлемнің түкпір-түкпірінен патшалар мен ханзадалар жиналыпты. Императордың таққа отыру рәсіміне Сібір қырғыздарынан өкіл болып аға сұлтан, майор Шорманов, подполковник Татенев, Аблес Али сұлтан қатысыпты. Кітаптың 55 беті көркем суретпен безендірілген. Олардың арасында қырғыздардың (қазақтардың) аңға шыққан сәті бейнеленген сурет те бар. Бұл сирек кездесетін басылымды кітапхана 1960 жылы облыстық сау-да басқармасының кітап дүкенінен 1500 рубльге сатып алған. Ал мұндағы ең кішкене кітап – Құран Кәрім. Стамбул қаласында XX ғасырдың басында шыққан. Бұл кітапты Құран Кәрімнің өте сирек кездесетін толық нұсқасы деуге болады. Кітаптың ұзындығы 3,4 см, ені 2 см, қалыңдығы 1,2 см.
Кітапханада шет тілдегі сирек кездесетін кітаптардың тақырыбы да өте қызық. Адам Олеарийдің 1696 жылы неміс тілінде шыққан «Описание путешествия в Московию и через Московию в Персию и обратно» кітабы, Әбл әл-Кәрім Бұхаридің «Орта Азия тарихы» (1740-1818 жж.) сол заманнан сыр шертетін құнды дереккөздер.
Қазақ тіліндегі кітаптар 1929 жылға дейін араб графикасымен шыққаны белгілі. Ғылыми кітапханада қисса-дастандармен бірге Сүлеймен Бақырғани еңбектері, Қожа Ахмет Яссауидің «Диуани хикметі», Құрбанғали Халидтің «Тауарих Хамсасы» сақталған. «Қобыланды», «Алпамыс», «Қыз Жібек», «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырларының бірнеше нұсқасы да осында. Өткен ғасырларда өркениеттің, мәдениеттің бесігі болған шығыс елдерінің ғұламалары – Марғинани Бурһануддин, Ибн Араби Мухиддин, ХІV ғасыр тарихшысы Ибн Халдунның тарихи зерттеуі, парсы тіліндегі Фердоусидің «Шахнамесі», Хафиздің, Омар Хаямның диуандары қанша ғасыр өтсе де құнын жоймайтын ғажап туындылар. Бұл жәдігерлердің барлығын кітапханашылар көзінің қарашығындай сақтап, келесі дәуірлерге жеткізудің қамына кіріскен. Кітаптардың электронды нұсқалары әлі талай ғасыр оқырманның игілігіне жаратылары сөзсіз.
Ғылыми кітапхана ғимараты кеңістік пен уақыт сырын бүккен киелі мекен. Мұнда көне де жаңа кітаптардың тылсымы баурап тереңіне тартады, ой маржандарын оқыған сайын көкжиегің кеңейіп, тынысың ашылады, ғұламалар ғибратының сәулесі өне бойыңа сіңе береді. Кітап – сана мен сезімнің қуат көзі. Даналық қазынасынан нәр алған жанның ой-санасы берік, кісілігі кемел. Неге екені белгісіз, мәңгілік құндылыққа, әлемдік мұраға айналған дүниелерді оқи бергің, ойлана бергің келеді...

9198 рет
көрсетілді81
пікір
ПІКІР ҚАЛДЫРУ
Сіздің электронды пошта жарияланбайды. Қатарды міндетті түрде толтырыңыз *
AbertNum
05 Наурыз, 2022коли закінчиться війна в україні 2022 екстрасенси <a href="http://bitly.com/skilky-shche-bude-tryvaty-viyna-v-ukrayini">скільки ще буде тривати війна в україні</a> коли закінчиться війна
AbrtNum
07 Наурыз, 2022Бетмен 2022 <a href="http://bitly.com/betmen-2022-film">The Batman</a> The Batman
AbrtNum
11 Наурыз, 2022http://bit.ly/legenda-destan-vse-serii
AbrtNum
11 Наурыз, 2022http://bit.ly/legenda-destan-vse-serii
AbrtNum
11 Наурыз, 2022http://bit.ly/legenda-destan-vse-serii
AbrtNum
12 Наурыз, 2022https://bitbin.it/xUNGaaQL/
AbrtNum
13 Наурыз, 2022https://t.me/holostyaktntofficial2022
AbrtNum
14 Наурыз, 2022https://t.me/holostyaktntofficial2022
AbrtNum
15 Наурыз, 2022https://t.me/holostyaktntofficial2022
AbrtNum
15 Наурыз, 2022https://t.me/holostyaktntofficial2022
AbrtNum
15 Наурыз, 2022https://t.me/holostyaktntofficial2022
AbrtNum
15 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/19">Гарри Поттер и Дары Смерти</a>
AbrtNum
19 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/18">Последний богатырь 2</a>
AbrtNum
19 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/22">Главный герой</a>
AbrtNum
19 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/6">Охотник на лис</a>
AbrtNum
20 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/15">Аквамен</a>
AbrtNum
20 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/21">Рассказ Служанки</a>
AbrtNum
20 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/23">Во все тяжкиеё</a>
AbrtNum
20 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/10">Капитан Филлипс</a>
AbrtNum
20 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/15">Аквамен</a>
AbrtNum
20 Наурыз, 2022<a href="https://t.me/filmfilmfilmes/6">Охотник на лис</a>
Vopwvf
03 Мамыр, 2022sildenafil online buy - <a href="https://bestusasild.com/">order sildenafil 100mg without prescription</a> cheap generic sildenafil
Ezjmjx
08 Мамыр, 2022buy prednisolone 20mg pills - <a href="https://cialisxb.store/">cialis tadalafil 20mg</a> cialis super active
Sqeyqh
11 Мамыр, 2022cost augmentin 1000mg - <a href="https://gaugmentin.store/">augmentin 625mg drug</a> buy cialis 5mg sale
Orztcv
13 Мамыр, 2022sulfamethoxazole ca - <a href="https://bactrimx.store/">generic bactrim</a> viagra online
Cmwqrk
15 Мамыр, 2022cephalexin 500mg canada - <a href="https://xerythromycin.store/">order erythromycin 250mg sale</a> erythromycin 500mg price
Euhqkm
17 Мамыр, 2022order sildenafil generic - <a href="https://fildenax.store/">order fildena online cheap</a> buy ivermectin for humans australia
Prxacp
24 Мамыр, 2022amoxicillin 500mg pills - <a href="https://zithromycinc.store/">order azithromycin online cheap</a> vardenafil 10mg over the counter
Oivdvk
25 Мамыр, 2022order stromectol - <a href="https://stromectolg.store/">stromectol topical</a> cost levitra
Vxvlih
27 Мамыр, 2022doxycycline online buy - <a href="https://clomidg.store/">purchase clomiphene generic</a> order cialis 20mg pill
Iditkf
29 Мамыр, 2022cheap tadalafil 40mg - <a href="https://pharmpill.store/">online pharmacy canadian</a> provigil over the counter
Iiwhgu
30 Мамыр, 2022buy prednisone 40mg sale - <a href="https://accutanpll.com/">accutane 40mg sale</a> buy accutane 20mg generic
Eizxxs
02 Маусым, 2022buy prednisolone 20mg generic - <a href="https://neurontinx.store/">neurontin buy online</a> viagra 100mg price
Nxusgn
05 Маусым, 2022purchase hydroxychloroquine sale - <a href="https://baricitinib.store/">baricitinib cheap</a> baricitinib 2mg ca
Xdqkwk
07 Маусым, 2022cheap glucophage - <a href="https://amlodipine.store/">order amlodipine without prescription</a> amlodipine sale
Ltbsql
08 Маусым, 2022brand lisinopril 10mg - <a href="https://metoprololpx.com/">buy lopressor 50mg generic</a> order atenolol 50mg
Kpzkhw
10 Маусым, 2022levitra over the counter - <a href="https://vardenafilxp.com/">cost vardenafil 10mg</a> clomid 100mg without prescription
Revnuo
11 Маусым, 2022purchase albuterol without prescription - <a href="https://xdapoxetine.com/">order generic dapoxetine 60mg</a> purchase dapoxetine online
Busumz
16 Маусым, 2022buy deltasone 5mg online cheap - <a href="https://accutaix.com/">order accutane 10 mg</a> amoxil sale
Npfosu
17 Маусым, 2022purchase diltiazem online - <a href="https://diltiazem.store/">purchase diltiazem generic</a> buy gabapentin 800mg online
Dlxkio
18 Маусым, 2022purchase lasix without prescription - <a href="https://acyclovirzvx.store/">buy zovirax 400mg for sale</a> buy doxycycline 200mg sale
Dmcicr
19 Маусым, 2022generic cenforce 100mg - <a href="https://cenforcer.com/">buy cenforce 100mg pills</a> order motilium pill
Dbirwh
21 Маусым, 2022cost sildenafil 50mg - <a href="https://rtadalafil.store/">cialis medication</a> cialis india
Uoszcs
22 Маусым, 2022buy provigil 200mg pill - <a href="https://prednispill.com/">prednisone 20mg ca</a> budesonide spray
Wcfgvc
24 Маусым, 2022isotretinoin 40mg uk - <a href="https://razithromycin.com/">zithromax 500mg sale</a> tetracycline price
Vpjqej
26 Маусым, 2022cyclobenzaprine 15mg pills - <a href="https://rcyclobenzapri.com/">order flexeril 15mg</a> order generic inderal 10mg
Tskcyj
27 Маусым, 2022clopidogrel 150mg usa - <a href="https://twarfarin.com/">coumadin 2mg uk</a> purchase reglan generic
Lziqje
29 Маусым, 2022order cozaar 50mg - <a href="https://topamaxn.com/">topiramate online buy</a> purchase promethazine
Rfruaf
01 Шілде, 2022order levaquin 250mg generic - <a href="https://viagplls.com/">canadian viagra and healthcare</a> tadalafil 10mg for sale
Stvmab
03 Шілде, 2022cheap tadalafil 5mg - <a href="https://tadalafilpr.com/">cialis 20mg cheap</a> oral flomax
Bgknjh
06 Шілде, 2022zofran uk - <a href="https://valacyclovirs.com/">buy generic valtrex 500mg</a> buy valacyclovir sale
Tcmqum
08 Шілде, 2022finasteride 5mg canada - <a href="https://ampicillinmd.com/">acillin tablet</a> order ciprofloxacin without prescription
Eoqmyh
11 Шілде, 2022fildena 50mg price - <a href="https://fildenapl.com/">fildena ca</a> sildenafil citrate
Iciech
12 Шілде, 2022where can i buy ed pills - <a href="https://tadalafilsde.com/">cialis 10mg kaufen ohne rezept</a> viagra 200mg kaufen generika
Ucrbhe
14 Шілде, 2022deltasone 10mg brand - <a href="https://isotretinoint.com/">accutane 20mg cost</a> order prednisolone online cheap
Gsgung
15 Шілде, 2022buy neurontin 600mg pill - <a href="https://dgabapentin.com/">order gabapentin 100mg sale</a> generic name for ivermectin
Yqzlqf
16 Шілде, 2022oral hydroxychloroquine 200mg - <a href="https://casletadal.com/">cialis 10mg pill</a> buy cenforce for sale
Tgbxue
18 Шілде, 2022baricitinib 4mg canada - <a href="https://lisinoprilf.com/">generic lisinopril 10mg</a> lisinopril 10mg without prescription
Zgfvrj
19 Шілде, 2022brand omeprazole 10mg <a href="https://metoprololf.com/">lopressor drug</a> buy methylprednisolone 4 mg online
Yokvpb
20 Шілде, 2022online thesis writing <a href="https://ventohe.com/">buy ventolin inhalator online</a> desloratadine order
Itkkbw
20 Шілде, 2022dapoxetine 60mg tablet <a href="https://diltiazemns.com/">order generic diltiazem 180mg</a> allopurinol 100mg price
Yibkqi
22 Шілде, 2022order sildenafil generic <a href="https://tadalafedpl.com/">order cialis 10mg for sale</a> tadalafil 40mg without prescription
Phligs
23 Шілде, 2022brand zetia 10mg <a href="https://ezetimibels.com/">buy ezetimibe 10mg without prescription</a> cheap motilium 10mg
Lwmmxc
25 Шілде, 2022flexeril 15mg ca <a href="https://colchicinbuy.com/">oral colchicine 0.5mg</a> order plavix 150mg
Ghpkjo
26 Шілде, 2022order generic methotrexate <a href="https://warfariny.com/">warfarin buy online</a> metoclopramide 20mg cheap
Fhlvrg
28 Шілде, 2022viagra tablets <a href="https://cialiedfs.com/">purchase tadalafil pills</a> buy deltasone 40mg sale
Nkccbv
29 Шілде, 2022buy accutane pills <a href="https://accutpls.com/">oral isotretinoin 20mg</a> order aurogra 100mg pill
Ubbbty
31 Шілде, 2022order generic sildalis <a href="https://sildalispl.com/">sildenafil overnight</a> losartan 25mg price
Rycnhz
01 Тамыз, 2022purchase esomeprazole generic <a href="https://sidenafilppl.com/">sildenafil price</a> purchase tadalafil without prescription
Kbtziy
02 Тамыз, 2022cialis 5mg price <a href="https://levofloxacinl.com/">buy generic levofloxacin</a> avodart 0.5mg pill
Mgqazu
03 Тамыз, 2022zantac tablet <a href="https://zantasp.com/">order zantac online</a> order tamsulosin 0.2mg generic
Ilqnrf
05 Тамыз, 2022order zofran <a href="https://zofrapl.com/">ondansetron online</a> propecia 5mg brand
Dqrwth
07 Тамыз, 2022purchase diflucan generic <a href="https://diflucansx.com/">order diflucan sale</a> sildenafil 50mg for sale
Fncwew
08 Тамыз, 2022generic cialis 5mg <a href="https://sildenedpill.com/">sildenafil pills 50mg</a> viagra for sale online
Mmzigh
09 Тамыз, 2022purchase zithromax pills <a href="https://metformil.com/">order glucophage sale</a> buy metformin 1000mg generic
Qdyxcy
10 Тамыз, 2022flagyl 400mg drug <a href="https://flaglp.com/">flagyl us</a> metformin 500mg brand
Jniate
12 Тамыз, 2022cleocin 150mg sale <a href="https://budesonidec.com/">rhinocort nasal spray</a> budesonide for sale online
Rytyxw
13 Тамыз, 2022order cefuroxime pill <a href="https://rtadalafilpl.com/">cialis cost</a> order tadalafil 10mg pill
Lcitqq
14 Тамыз, 2022order viagra 50mg generic <a href="https://stadalafill.com/">tadalafil uk</a> generic tadalafil 10mg
Xqiazi
16 Тамыз, 2022how to buy stromectol <a href="https://tretinoinsp.com/">cheap tretinoin cream</a> purchase retin sale
Zmxyah
17 Тамыз, 2022tadalafil medication <a href="https://tadalisus.com/">cost tadalis 10mg</a> diclofenac uk