• Бас мақала
• 22 Тамыз, 2018

«Ш. Құдайбердіұлына хат!..»

Ардақты Шәкәрім ата! Сіз 160 жасқа толыпсыз! Кім тойлап жатыр, қайда тойлап жатыр, тойлап жатыр ма өзі – оны мен айта алмаймын! Білетінім – жарық дүниеде бар кезіңізде жарытып жақсылық көре алмағаныңыз! Рас, жастай әкеден айрылып, ұлы Абайдай данагөйдің тәрбиесінде болдыңыз, ақыл-кеңесін тыңдап, өнер деген қасиетті көшке ілестіңіз! Сіз баяғы ғұлама бабаларыңыз – Әбунасыр әл-Фараби, Абыз Ахмет Иассауи өткен сара жолға соқпақ салып, көп тіл білуге талпындыңыз, сосын да араб, парсы,түрік, тіпті орыс тілдеріне де жетік болып қалыптастыңыз. Сіз ғалымдық жолды да аса қадірлеп, ғылыми еңбектер түзуге барынша белді бекем буып, шежіре кітабын, мұсылман шарты толғамын дүниеге әкелдіңіз. Бұл ғана ма, жоқ, сіз ұлт поэ-зиясына да өлшеусіз үлес қосып, «Қалқаман-Мамыр», «Еңлік-Кебек», т.б. дастандарды тудырдыңыз. Ал, бұдан да бөлектеп, ерекше маңыз бере айтарлығы – Сіз орыс ойының алыбы, көркем әдебиеттің асқар шыңы Лев Толстоймен терезесі тең кісідей тілдесіп, хат жазыстыңыз, бұны екінің бірі істей алар ма? Қысқасы, Шәкәрім атай (сіз менен жүз жас үлкенсіз, ата демеске болар ма), қазақ деген халыққа осыншама ұлы мұра жасап, өлшеусіз еңбек сіңіріп келе жатсаңыз да, өткен ғасырдың отызыншы жылдарындағы ылаң кезең сіздің қадіріңізге жеткен жоқ! Сізді ой деңгейі кіндігінен де төмен бір топас (бәлкім, біреу емес, бірнешеу) мылтық кезеді де, атты да тастады! Ой, Тәңір атқыр-ай! Ой, жетесіз-ай! Сіздей ой алыбына қалай ғана қол көтерді екен? Әй, бірақ, өмірінде сіздің биікке көтеріліп көрмеген тасмаңдайға неге олай еттің деудің өзі ақымақшылық! Жетесіз ғой, жетесізге не етесіз? Атажан, сіз бүгінде егемен елімізбен бірге жас ұрпақ жадында жатталып, атағыңыз аспандап тұрғанын білмейсіз-ау! Әлде, біліп жатыр ма екенсіз? Қалай десек те, әр істің артын дұрыстаған жақсы-ақ, соңының қайырын берсін дейтіні содан ба екен! Сізге енді ештеңенің де керегі жоқ, бүгінгі ұрпағыңызға жүз алпыс жастың биігінен көз сала қарап тұрсыз. Бірақ, біз сізді іздейміз, сіздей ой алыптарын сағына аңсаймыз! Сіздер неге... соншама азсыздар? Неге тым сирек туасыздар? Сізге құттықтау сөзімді арнай отырып, осы жолдарды соншалық қамығып жазып отырғаным да рас! Мына қамығыңқылау халқыңды өлмес рухыңмен, көнермес парасат-пайымыңмен демей берші, Толстой биігіндегі ойшыл Тұлға!!!

Жолтай Жұмат-Әлмашұлы, жазушы.

Шәкәрім Құдайбердіұлы

Қош!

Жас өтті тынымсыз, Өнерсіз, ғылымсыз. Надандық жолымен Кеттім-ау білімсіз.

Оқытпай баламды, О да өсті тыюсыз. Ойламай шамамды, Алды-артым жиюсыз.

Бақ қайда қисынсыз, Бос тілек сыйымсыз, Қазақ та қажытты, Күнім жоқ жиынсыз.

Бір жол бар келгісіз, Қайта өмір көргісіз, Ізім жоқ, түзім жоқ, Өттім-ау белгісіз!

Қағазым – жолдасым, Қаламым – сырласым. Өлген соң белгілі, Қайта кеп тұрмасым.

Тіл сорлы – сырласым, Бекерге тұрмасым. Алдымнан жарылқап, Алла кәр қылмасын.

Ел анау, мен мынау, Қайтейін бір басым. Аман бол, ағайын, Татуым – қимасым.

Надандық жаман ғой, Оқыған – адам ғой. Ізденіп көріңіз, Ғылымды заман ғой.

Насихат тегін ғой, Салулы егін ғой. Еңбек қыл, ерінбе, Араздық кегің қой.

Ғылым бір кенің ғой, Ауырсаң, емің ғой. Бәріне жетеді, Таусылмас көлің ғой.

Мен қайғы жедім ғой, Қапы өтті дедім ғой. Қазағым, қам ойлан, Сен де адам едің ғой.