Қоғам
03 Қыркүйек, 2024

Өмірің өз қолыңда

Нашақорлық – қазіргі заманның ең үлкен түйткілдерінің бірі. Ол тек жеке адамның денсаулығына зиян келтіріп қана қоймай, қоғамға да ауыр зардаптар әкеледі. Нашақорлықтың әлеуметтік, экономикалық және құқықтық аспектілері бар, сондықтан оны тек медициналық мәселе ретінде қарастыру жеткіліксіз. Бұл дерт пе, әлде қылмыс па деген сұраққа жауап беру үшін, біз нашақорлықтың барлық қырларын қарастыруымыз қажет.
Нашақорлықтың пайда болуының көптеген себептері бар. Ең алдымен, бұл психологиялық және әлеуметтік факторлармен байланысты. Кейбір адамдар стресс, депрессия немесе басқа психикалық аурулармен күресу үшін есірткіні пайдалана бастайды. Сонымен қатар, әлеуметтік орта, отбасының ықпалы және экономикалық жағдайлар да нашақорлықтың таралуына ықпал етеді. Жастар арасындағы нашақорлық көбінесе қызығушылықпен басталады.
Нашақорлықтың таралуына байланысты ақпараттық технологиялар мен интернеттің рөлі де маңызды. Есірткі сатушылар интернет арқылы өз өнімдерін оңай таратады, ал бұл өз кезегінде есірткіге қолжетімділікті арттырады. Әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы есірткілердің жарнамасы мен сатылымы жүргізіледі, бұл әсіресе жастар үшін қауіпті.
Нашақорлықтың денсаулыққа зияны орасан зор. Есірткілер адамның миына, жүрек-қан тамырлар жүйесіне және басқа органдарына кері әсер етеді. Нашақорлар жиі инфекциялық ауруларға, әсіресе, ВИЧ/СПИД пен гепатитке шалдығады. Сонымен қатар, есірткіні ұзақ уақыт қолдану психикалық денсаулыққа да зиян келтіреді, бұл депрессия, галлюцинациялар және басқа да психикалық бұзылуларға әкелуі мүмкін.
Нашақорлықтың физикалық әсерлері де өте ауыр. Есірткі адамның иммундық жүйесін әлсіретіп, организмнің түрлі ауруларға қарсы тұру қабілетін төмендетеді. Есірткілердің ұзақ мерзімді қолданылуы ағзаның маңызды функцияларын бұзады, бұл өмір сүру ұзақтығын қысқартады. Нашақорлар арасында өлім-жітім деңгейі жоғары, себебі есірткілерді шамадан тыс қолдану, мөлшерден асыру және басқа да қауіпті жағдайлар жиі кездеседі.
Нашақорлықтың қоғамға әлеуметтік және экономикалық әсері де айтарлықтай. Ең алдымен, нашақорлар жұмыс істеу қабілетін жоғалтады, бұл олардың өз отбасыларына және қоғамға ауыртпалық түсіреді. Екіншіден, нашақорлар жиі қылмысқа барады, өйткені есірткіге тәуелділік оларды заңсыз әрекеттер жасауға мәжбүрлейді.
Сонымен қатар, нашақорлыққа қарсы күресу үшін мемлекет үлкен қаржы жұмсайды. Бұл қаржы есірткіге қарсы заңдарды орындауға, нашақорларды емдеуге және реабилитациялауға, сондай-ақ есірткі трафигімен күресуге бағытталған. Мемлекеттік бюджеттен бөлінетін қаражат есірткіге қарсы күрес бағдарламаларына, құқық қорғау органдарының жұмысына, медициналық мекемелерге және реабилитациялық орталықтарға жұмсалады. Бұл қаражаттың көлемі жыл сайын артып келеді, себебі нашақорлық мәселесі шешімін таппай отыр.
Нашақорлықтың отбасыға да әсері үлкен. Нашақорлар жиі отбасылық жанжалдарға, ажырасуларға және балалардың жетім қалуына себеп болады. Бұл мәселе әсіресе балалар үшін ауыр, себебі олар ата-аналарының нашақорлыққа тәуелділігінен зардап шегеді. Балалар психологиялық тұрғыдан зардап шегіп, өздерін жалғыз сезінеді, бұл олардың дамуына кері әсерін тигізеді.
Нашақорлықтың құқықтық аспектілері де маңызды. Көптеген елдерде есірткі заттарын сақтау, өндіру және сату қылмыс болып саналады. Бұл заңдар нашақорлықпен күресудің бір тәсілі болып табылады, бірақ олар нашақорларды қылмыскер ретінде қарастыруға әкеледі. Кейбір сарапшылар нашақорлықты қылмыс емес, ауру ретінде қарастыру керек деп санайды. Бұл жағдайда, нашақорларды қамауға алу мен жазалаудың орнына, оларды емдеуге және реабилитациялауға басымдық берілуі керек.
Құқықтық жүйе нашақорлыққа қарсы күресте маңызды рөл атқарады. Есірткі заттарының заңсыз айналымына қарсы заңдар күшейтілгенімен, бұл мәселенің шешіміне жеткіліксіз болып отыр. Есірткі трафигін ұйымдастырушылар мен сатушыларға қарсы қатаң шаралар қолдану қажет. Сонымен қатар, нашақорлықтың алдын алу және емдеу мәселелері де құқықтық жүйенің назарында болуы тиіс. Құқықтық жүйе нашақорларды жазалаудан гөрі, оларды қоғамға қайтару үшін тиімді бағдарламаларды енгізуі қажет.
Нашақорлықпен күресудің тиімді жолы – емдеу және реабилитация. Бұл процесске медициналық көмек, психологиялық қолдау және әлеуметтік реабилитация кіреді. Нашақорларды емдеу үшін арнайы бағдарламалар мен орталықтар қажет. Сонымен қатар, отбасы мен достарының қолдауы да маңызды. Нашақорлықтан айығу ұзақ және қиын процесс болуы мүмкін, бірақ дұрыс қолдау мен емдеу арқылы бұл мүмкін.
Емдеу процесі әрбір нашақор үшін жеке түрде жоспарлануы қажет. Медициналық тұрғыдан, есірткіні тоқтату үшін детоксикация, дәрі-дәрмек-пен емдеу және психотерапия қолданылады. Детоксикация кезеңінде организмнен есірткі заттары шығарылады, бұл кезеңде медициналық бақылау қажет. Дәрі-дәрмекпен емдеу есірткіге тәуелділікті азайтуға және аурудың симптомдарын жеңілдетуге көмектеседі. Психотерапия нашақорлардың психологиялық мәселелерін шешуге, олардың мотивациясын арттыруға және есірткіге деген тәуелділіктен құтылуға көмектеседі.
Реабилитация процесінде нашақорларды қоғамға бейімдеу, оларды жұмысқа орналастыру және әлеуметтік қарым-қатынастарын қалпына келтіру маңызды. Реабилитациялық орталықтарда нашақорларға әлеуметтік дағдыларды үйрету, кәсіби білім беру және жұмысқа орналастыру бағдарламалары жүргізіледі. Сонымен қатар, нашақорлардың отбасыларымен жұмыс жасау, олардың психологиялық қолдауын қамтамасыз ету маңызды. Отбасылық терапия арқылы нашақорлар мен олардың жақындары арасындағы қарым-қатынастарды қалпына келтіруге және жақсартуға болады.
Нашақорлықпен күресуде жаңа тәсілдер мен стратегиялар қолдану қажет. Бұл профилактикалық шараларды күшейту, білім беру бағдарламаларын енгізу және есірткіге тәуелділікке қарсы қоғамдық сананы қалыптастыру арқылы жүзеге асуы мүмкін. Мектептер мен университеттерде нашақорлықтың зияны туралы дәрістер өткізу, жастарға дұрыс бағыт-бағдар беру маңызды. Сонымен қатар, жұмыс орындарында да нашақорлыққа қарсы күрес шараларын енгізу керек.
Жаңа технологияларды пайдалану арқылы нашақорлықтың алдын алу шараларын күшейтуге болады. Интернет пен әлеуметтік желілерде есірткіге қарсы ақпараттық күрес жүргізу, жастар арасында онлайн-консультациялар мен вебинарлар ұйымдастыру тиімді болмақ. Сонымен қатар, есірткі сатушылардың интернеттегі әрекеттерін бақылау және олардың заңсыз қызметін тоқтату маңызды. Бұл үшін құқық қорғау органдары мен интернет провайдерлерінің бірлескен жұмысы қажет.
Мемлекет пен үкіметтік емес ұйымдар арасында серіктестікті нығайту да нашақорлықпен күресуде маңызды рөл атқарады. Үкіметтік емес ұйымдар нашақорларды емдеу және реабилитациялау, есірткіге қарсы ақпараттық күрес жүргізу, жастар арасында нашақорлықтың алдын алу шараларын ұйымдастыру сияқты жұмыстарды атқара алады. Мемлекет пен үкіметтік емес ұйымдардың бірлескен күш-жігері нашақорлықпен күресте тиімді нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Нашақорлық – бұл күрделі және көп қырлы мәселе. Оны тек дерт немесе тек қылмыс ретінде қарастыру жеткіліксіз. Бұл мәселені шешу үшін кешенді тәсіл қажет. Нашақорлықпен күресу үшін медициналық, әлеуметтік және құқықтық шараларды үйлестіріп, жаңа стратегиялар мен бағдарламаларды енгізу керек. Сонымен қатар, қоғамның әрбір мүшесі бұл күреске өз үлесін қосуы қажет. Тек осындай кешенді және үйлестірілген тәсіл арқылы ғана біз нашақорлықпен тиімді күресіп, қоғамымызды бұл зиянды дерттен сақтай аламыз.
Нашақорлықтың алдын алу, емдеу және реабилитациялау мәселелері қоғамның назарында болуы тиіс. Жастарға дұрыс бағыт-бағдар беру, оларды саламатты өмір салтына тәрбиелеу, есірткіге қарсы күрес шараларын күшейту арқылы біз нашақорлықтың таралуына тосқауыл бола аламыз. Қоғамның әрбір мүшесі бұл күресте өз үлесін қосып, нашақорлықтың зардаптарын азайтуға атсалысуы қажет. Тек осындай бірлескен күш-жігер арқылы ғана біз нашақорлық мәселесін тиімді шеше аламыз.