• Айтарым бар...
• 01 Шілде, 2024

Қазақстандық патриотизм

Қазақстандық патриотизм – елдің тарихы мен мәдениетіне, оның болашағына деген сүйіспеншілік пен адалдық сезімі. Патриотизм кез келген қоғамның біріктіруші күші. Ол елдің дамуына ықпал етеді және азаматтардың ұлттық сана-сезімін арттырады. Қазақстандық патриотизмнің терең тамырлары бар және ол елдің әрбір азаматының жүрегінде сақталуы тиіс. Осы мақалада Қазақстан тарихындағы, қазіргі қоғамдағы және болашақтағы патриотизмнің рөлі мен мәні талқыланады.

  Қазақстан тарихындағы патриотизм

 Ежелгі түркі дәуірінен бастап қазақ халқы өз жерін қорғап, тәуелсіздік үшін күрескен. Батырлар, хан-сұлтандар мен халық батырларының ерліктері қазақ патриотизмінің жарқын көріністері. 
Тәуелсіздік үшін күрес қазақ патриотизмінің ең жарқын кезеңі. 1917 жылғы Алаш қозғалысы ұлттық тәуелсіздік үшін күрескен қазақ зиялыларының патриоттық ерлігінің үлгісі. Алашорда үкіметі қазақ халқының ұлттық мүдделерін қорғау мақсатында құрылды және оның көшбасшыларының патриоттық қызметі ел тарихында мәңгілікке қалды. Алаш қозғалысының негізгі мақсаттары – қазақ халқының ұлттық дербестігін сақтау, мәдениетін және дәстүрлерін қорғау, білім беру мен ғылымды дамыту.
Тәуелсіздік үшін күрестің тағы бір маңызды кезеңі – XX ғасырдың ортасындағы тоталитарлық режимге қарсы күрес. Қазақстанда жүргізілген репрессиялар мен ашаршылық халықтың ұлттық сана-сезімін оятты. Осы кезеңдегі патриотизмнің мысалдары ретінде халық ақындары мен жазушыларының шығармалары, өнер туындылары және ұлттық қозғалыстарды атауға болады.
Мысалы, Мұхтар Әуезов, Сәкен Сейфуллин және басқа да қазақ зиялыларының шығармалары ұлттық сана-сезімді оятуға және патриоттық сезімді нығайтуға үлкен үлес қосты. Олардың шығармаларында қазақ халқының тарихы, мәдениеті және дәстүрлері суреттеліп, ұлттық рухты оятуға бағытталған.

Тәуелсіз Қазақстандағы патриотизм

1991 жылы Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін патриотизм жаңа деңгейге көтерілді. Елдің жаңа рәміздері – Ту, Елтаңба және Әнұран – қазақстандық патриотизмнің символдарына айналды. Олар әрбір қазақстандықтың жүрегінде мақтаныш сезімін тудырады.
Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі патриотизмінің тағы бір маңызды аспектісі – ұлттық бірлік пен тұрақтылықты сақтау. Елдің көпұлтты және көпмәдениетті қоғамы ұлттық бірлікті нығайтуға ерекше мән берді. Қазақстан халқы Ассамблеясы осы бағытта маңызды рөл атқарып келеді. Ассамблеяның қызметі ұлтаралық келісімді сақтау және нығайту, түрлі этностардың мәдениетін, тілін және дәстүрлерін қолдау және дамытуға бағытталған.
Тәуелсіздік алғаннан кейінгі кезеңде Қазақстанда көптеген патриоттық мерекелер мен іс-шаралар ұйымдастырылды. Мысалы, Тәуелсіздік күні, Конституция күні, Республика күні сияқты мерекелер патриотизмді нығайтуға бағытталған. Бұл мерекелерде халықтың ұлттық сана-сезімін арттыруға, тарихи және мәдени құндылықтарды дәріптеуге үлкен мән беріледі.
Сонымен қатар, Қазақстанда патриотизмді насихаттауға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асырылуда. Мысалы, «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясы елдің болашағына деген сенім мен үмітті нығайтуға, ұлттық бірлікті қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл идеяның негізінде патриотизм, ұлттық сана-сезім, мәдениет пен дәстүрлерді сақтау және дамыту сияқты құндылықтар жатыр.

 Қазақстандық патриотизмнің заманауи көріністері

Бүгінгі таңда қазақстандық патриотизм жаңа формаларда көрініс табуда. Жастар арасындағы патриотизмді насихаттайтын түрлі қозғалыстар мен ұйымдар пайда болды. Әлеуметтік желілер мен медиа патриотизмді насихаттаудың тиімді құралдарына айналды. Мысалы, Instagram және TikTok платформаларында патриоттық мазмұндағы бейнероликтер мен посттар кеңінен таралуда.
Қазіргі патриоттық қозғалыстар қоғамның түрлі салаларында белсенді жұмыс істейді. Олар жастарды әскери қызметке шақыру, экологиялық мәселелерді шешу, мәдени мұраны сақтау сияқты маңызды мәселелермен айналысады. Жастар ұйымдары мен қозғалыстар патриоттық сезімді нығайтуға және елдің дамуына үлес қосуға бағытталған.
Мысалы, «Жас Отан» жастар қанаты патриотизмді нығайту бағытында көптеген жобалар мен іс-шаралар ұйымдастырады. Олардың қатарына әскери-патриоттық ойындар, экологиялық акциялар, мәдени-спорттық іс-шаралар кіреді. Бұл іс-шаралар жастардың патриоттық сана-сезімін арттыруға және оларды белсенді азаматтық ұстанымға тәрбиелеуге бағытталған.
Заманауи патриотизмнің тағы бір маңызды аспектісі – азаматтық қоғамның дамуы. Қазақстанда көптеген үкіметтік емес ұйымдар (ҮЕҰ) патриоттық тәрбие және ұлттық сана-сезімді арттыру бағытында жұмыс істейді. Олар түрлі жобалар мен бағдарламаларды жүзеге асырып, қоғамның әртүрлі топтарын патриоттық тәрбиеге тартуда.
Сонымен қатар, әлеуметтік желілер мен медиа патриотизмді насихаттаудың тиімді құралдарына айналды. Патриоттық мазмұндағы бейнероликтер, мақалалар, посттар және блогтар жастар арасында кеңінен таралуда. Бұл патриотизмді насихаттаудың заманауи құралдары жастардың патриоттық сана-сезімін арттыруға және оларды елдің дамуына үлес қосуға ынталандырады.

 Білім беру жүйесіндегі патриоттық тәрбие

Қазақстанның білім беру жүйесінде патриоттық тәрбиеге ерекше көңіл бөлінеді. Мектептер мен жоғары оқу орындарында патриоттық тәрбие бағдарламалары жүзеге асырылып жатыр. Оқушылар мен студенттерге елдің тарихы, мәдениеті және ұлттық құндылықтары туралы терең білім беріледі.
Патриоттық тәрбие бойынша арнайы оқулықтар мен әдістемелік құралдар дайындалып, оқу процесінде қолданылуда. Оқушылар патриоттық іс-шараларға, тарихи-мәдени экскурсияларға және әскери-патриоттық ойындарға қатысады. Бұл іс-шаралар олардың ұлттық сана-сезімін арттыруға және елге деген сүйіспеншілік сезімін оятуға бағытталған.
Мектептерде Қазақстан тарихы мен мәдениеті туралы пәндер оқытылады. Бұл пәндер оқушыларға елдің бай тарихын, мәдени мұрасын және ұлттық құндылықтарын түсінуге көмектеседі. Жоғары оқу орындарында патриоттық тәрбие бағдарламалары студенттердің ұлттық сана-сезімін арттыруға және болашақ мамандардың патриоттық көзқарастарын қалыптастыруға ықпал етеді.
Патриоттық тәрбие мектептер мен жоғары оқу орындарында түрлі іс-шаралар арқылы жүзеге асырылады. Мысалы, тарихи-мәдени экскурсиялар, әскери-патриоттық ойындар, ұлттық мерекелер мен іс-шаралар ұйымдастырылады. Бұл іс-шаралар оқушылар мен студенттердің ұлттық сана-сезімін арттыруға және оларды патриоттық рухта тәрбиелейді. 
Сонымен қатар, патриоттық тәрбие бойынша арнайы бағдарламалар мен жобалар жүзеге асырылуда. Мысалы, «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясы негізінде патриоттық тәрбие бағдарламалары әзірленіп, оқу орындарына енгізілуде. Бұл бағдарламалар арқылы оқушылар мен студенттер елдің тарихы, мәдениеті және ұлттық құндылықтары туралы терең білім алады.

Мәдениет және патриотизм

Қазақстанның мәдениеті патриотизмді насихаттаудың маңызды құралы болып табылады. Мәдени іс-шаралар мен патриоттық мерекелер елдің мәдени мұрасын сақтауға және дамытуға ықпал етеді. Әдебиет, музыка, кино өнеріндегі патриоттық тақырыптар қазақстандық патриотизмнің көріністерін айқындайды.
Мысалы, патриоттық әндер мен жырлар халық арасында кеңінен танымал. Олар Қазақстанның тарихын, батырлық ерліктерін және елдің болашағын дәріптейді. Ұлттық мәдениетті сақтау және дамыту елдің патриоттық рухын нығайтады.
Мәдениет саласындағы патриотизмнің тағы бір маңызды аспектісі – ұлттық мәдени мұраны сақтау және насихаттау. Қазақстанда көптеген мәдениет үйлері, мұражайлар, кітапханалар және өнер мектептері осы бағытта жұмыс істейді. Олар ұлттық мәдениеттің дамуына және оны болашақ ұрпаққа жеткізуге үлес қосуда.
Мәдени іс-шаралар мен патриоттық мерекелердің ұйымдастырылуы қазақстандық патриотизмнің нығаюына ықпал етеді. Мысалы, Наурыз мейрамы, Тәуелсіздік күні, Астана күні сияқты ұлттық мерекелер халықтың ұлттық сана-сезімін арттыруға, мәдени құндылықтарды дәріптеуге және патриоттық рухты нығайту үшін қажет.
Сонымен қатар, мәдениет саласындағы патриотизмнің тағы бір маңызды аспектісі – ұлттық өнерді дамыту және қолдау. Қазақстанда көптеген ұлттық театрлар, музыка ансамбльдері, кино студиялары және көркем өнер мектептері жұмыс істейді. Олар ұлттық өнерді дамытуға және насихаттауға үлес қосуда.
Мысалы, қазақ ұлттық театры мен музыка өнерінің дамуы елдің мәдени мұрасын сақтауға және патриоттық рухты нығайтуға үлкен үлес қосуда. Ұлттық театрлар мен музыка ансамбльдері халықтың мәдени құндылықтарын дәріптеп, патриотизмді насихаттауда.

  Қазақстандық патриотизмнің экономикалық аспектілері

Экономикалық патриотизм – бұл елдің экономикалық тәуелсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған іс-әрекеттер мен идеялар жиынтығы. Қазақстандық патриотизмнің экономикалық аспектілері ұлттық байлықты сақтау, отандық өнімдерді қолдау және насихаттау арқылы көрініс табады.
Қазақстандық өнімдерді қолдау арқылы халық елдің экономикасына үлес қосады. Мемлекет пен жеке сектордың бірлескен жұмысы отандық өндірісті дамытуға және ұлттық экономиканың тұрақтылығын қамтамасыз етуге ықпал етеді. Экономикалық патриотизм қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты нығайтады.
Қазақстанның экономикалық дамуының негізі – ұлттық байлықты сақтау және оны тиімді пайдалану. Елдің табиғи ресурстары – мұнай, газ, металлдар және басқа да пайдалы қазбалар – Қазақстан экономикасының негізін құрайды. Оларды тиімді пайдалану елдің экономикалық тәуелсіздігін қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар, экономикалық патриотизмнің маңызды аспектілерінің бірі – отандық өндірісті қолдау және дамыту. Қазақстанда көптеген өндіріс орындары жұмыс істейді, олар ұлттық экономиканың дамуына және тұрақтылығын қамтамасыз етуге үлес қосуда. Отандық өнімдерді қолдау және насихаттау арқылы халық елдің экономикасына үлес қосады.
Экономикалық патриотизмнің тағы бір маңызды аспектісі – ұлттық бизнесті қолдау және дамыту. Қазақстанда көптеген шағын және орта бизнес субъектілері жұмыс істейді, олар ұлттық экономиканың дамуына және әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етуге үлес қосуда. Мемлекет ұлттық бизнесті қолдау және дамыту үшін түрлі бағдарламалар мен жобаларды жүзеге асыруда.
Мысалы, «Бизнестің жол картасы-2025» бағдарламасы шағын және орта бизнесті қолдау және дамытуға бағытталған. Бұл бағдарлама арқылы мемлекет ұлттық бизнесті қолдау, оның дамуына ықпал ету және ұлттық экономиканың тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсатында түрлі қолдау шараларын жүзеге асыруда.

  Патриотизмнің саяси аспектілері

Патриотизмнің саяси аспектілері ұлттық бірлік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге керек. Мемлекеттік саясатта патриотизм ұстанымдары халықтың бірлігін нығайтуға, елдің тәуелсіздігін қорғауға және халықаралық аренада Қазақстанның патриоттық имиджін қалыптастыруға ықпал етеді.
Ұлттық бірлік пен тұрақтылық саяси патриотизмнің негізгі мақсаты. Мемлекет басшылары мен саяси көшбасшылар патриоттық идеяларды насихаттау арқылы қоғамды біріктіруге және елдің болашағын қамтамасыз етуге күш салады. Қазақстан халқы Ассамблеясы осы бағытта маңызды рөл атқарып келеді.
Қазақстанның халықаралық аренадағы патриоттық имиджі елдің сыртқы саясатында да маңызды рөл атқарады. Қазақстанның бейбітшілік пен қауіпсіздікті нығайтуға бағытталған бастамалары халықаралық қауымдастық тарапынан жоғары бағалануда. Елдің бейбітшілік жолындағы бастамалары, ядролық қаруды таратпау және терроризмге қарсы күрес саласындағы қызметі Қазақстанның патриоттық имиджін қалыптастырады.
Қазақстанның саяси патриотизмі елдің ішкі саясатына да үлкен әсерін тигізеді. Ұлттық бірлік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін мемлекет түрлі саяси және әлеуметтік бағдарламаларды жүзеге асыруда. Мысалы, «Рухани жаңғыру» бағдарламасы елдің мәдени және рухани құндылықтарын жаңғыртуға, ұлттық сана-сезімді арттыруға және патриоттық рухты нығайтуға бағытталған.
Сонымен қатар, саяси патриотизмнің маңызды аспектілерінің бірі – елдің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Қазақстанның ұлттық қауіпсіздік саясаты елдің тәуелсіздігін қорғауға, ішкі және сыртқы қауіп-қатерлерден сақтандыруға бағытталған. Ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін мемлекет түрлі әскери және құқық қорғау органдарын нығайту, азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларын жүзеге асыруда.

 Патриотизмнің жаңа формалары мен болашағы

Қазіргі заманда патриотизмнің жаңа формалары пайда болуда. Заманауи технологиялар мен интернеттің дамуы патриотизмді насихаттаудың жаңа мүмкіндіктерін ашады. Әлеуметтік желілер, блогтар, онлайн платформалар патриоттық мазмұнды тарату мен насихаттаудың тиімді құралдарына айналуда.
Мысалы, жастар арасында патриотизмді насихаттау үшін түрлі онлайн акциялар, челлендждер және флешмобтар ұйымдастырылуда. Бұл іс-шаралар арқылы жастардың патриоттық сана-сезімін арттыруға және оларды елдің дамуына үлес қосуға ынталандыруға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, патриотизмді насихаттаудың заманауи құралдарының бірі – медиа және кино өнері. Қазақстандық режиссерлер мен продюсерлер патриоттық тақырыптағы фильмдер мен сериалдар түсіруде. Бұл туындылар халық арасында кеңінен танымал болып, патриоттық сезімді нығайтуға үлес қосуда.
Мысалы, «Жаужүрек мың бала», «Томирис» сияқты тарихи-патриоттық фильмдер қазақ халқының тарихын, батырлық ерліктерін және ұлттық құндылықтарын дәріптейді. Бұл фильмдер халықтың патриоттық сана-сезімін арттыруға және елдің тарихын, мәдениетін насихаттауға үлкен үлес қосуда.
Қазақстандық патриотизм – бұл елдің тарихы мен мәдениетіне деген сүйіспеншілік пен адалдық сезімі ғана емес, сонымен қатар елдің болашағына деген сенім мен үміт. Қазақстандық патриотизмді дамыту қоғамның барлық мүшелерінің міндеті. 
Болашақта қазақстандық патриотизмнің жаңа көріністері мен формалары пайда болуы мүмкін. Бірақ оның негізгі мәні – елдің тарихы мен мәдениетіне, ұлттық құндылықтарға деген сүйіспеншілік пен адалдық сезімі  өзгермейді. Әрбір қазақстандық патриотизмді қолдау және дамыту арқылы елдің болашағына үлес қосады.

Нұрбол Рысқұлұлы