- Айтарым бар...
- 14 Желтоқсан, 2021
НҰРГҮЛ

Ырысбек ДӘБЕЙ,
Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі
Нұргүл десе, арғы бет қазақтарының білмейтіні кемде-кем шығар. Арғы беттегі әліппеден кейін «Ана тілі» оқулығын қолына алып, қара таныған қазақ алдымен Нұргүл есімімен танысады. Неге? Небары 14 жыл ғана ғұмыр кешіп, қыршын кеткен қаршадай қыз не істеді? Аты аңызға айналардай қысқа ғұмырдан қандай мағына, нендей мән тапты?..
Әлқисса, Нұргүл Ақынбабақызы 1964 жылы Мори Қазақ автономиялы ауданы, Шоқпартас ауылының кіші Төбелтам деген жерінде дүниеге келеді. Нұргүлдің әкесі Ақынбаба Шоқпартасқа қарайтын шағын ауылдың бірінде малшы болған адам. Сол кездегі коммунаның отымен кіріп, күлімен шығады.
Ақынбаба 1978 жылы Шоқпартастың Ақдала деген жеріне көшіп барып, коммунаның түйесін бағады. Кішкентай қыз Нұргүл сондағы малшыларға арналған көшпелі мектепте оқиды. Мектеп табалдырығын аттағаннан жақсы оқып, білімге құштар болған қаршадай қыз бос уақытында әке-шешесіне жәрдемдесіп, шаруасына көмектеседі. Елсін деген иен құмды қыстап шыққан малшы отбасы түйе боталаған көктемгі уақытта көктеулікке көшпекке қам жасайды. Жүгін буып-түйіп дайын отырған отбасы сәуірдің сегізіне қараған күні (1979 жылы), ауа райының да керемет болып тұрған сәтінде Ақдаланы бетке алады.
Қыстаулық Елсін мен көктеулік Ақдала арасы елу шақырымға жуық жол. Үлкен кісілер көшті алып, балалар – Нұргүл, Ержан, Қасым түйе айдап, көш соңынан ереді. Көш ілгері кетіп, жүз елуге жуық түйені айдап құмнан шығып, татыр, бетбақ далаға енді іліне берген балалар табиғаттың тосын мінезіне тап болады. Ауа райы аяқ астынан бұзылып, аспанды бұлт торлап, жел үдей соғады. Бет қарыған қара жел лезде ат құлағы көрінбейтін қарлы боранға ұласып, түйелер бет-бетімен ығып, жан-жаққа қашады. Он жасар Ержанды үлкен кісілерді ертіп келуге жұмсап, бытырай қашқан түйелерді қайырып, шырқ иіріп айдаған Нұргүл мен Қасым алға ілгерлейді. Қарлы бұрқасын үдей соғып, көк пен жер арасы тұтасып ақ түтекке айналады. Ашулы амалдың ақ бұрқасыны төңіректі түгел жауып, бағыт-бағдарды айыру қиынға соғады. Жан-жаққа босқан түйені қуып, астындағы атандары әбден болдырып, өздері қатты қалжырап, суыққа тоңса да екеуі халықтың малын көктеулікке аман жеткізуді ойлайды. Бірақ қалың түйе долы боранның екпінімен жел қуған қаңбақтай айдалаға лағып кете барады.
Атанға мініп, артынан ерген екі бала елсіз иенге жұтыла береді.
Апатпен алысып жүріп, бала-шағаны кеш бата Ақдаладағы ескі құжыраға жеткізген үлкендер Ержанның аман жеткеніне қуанып, Нұргүл мен Қасымды іздеп шығады. Жер дүниені жалмап жұтардай ышқынған қарлы боран балаларды іздеп шыққан адамдардың аттаған адымдарын аштырмай, амалсыз кері қайтады. Түн ортасында үйлерін әрең тауып келген олар шарасыз таңның атуын күтеді.
Нұргүл мен Қасым ыққан түйенің соңынан қалмай, түннің бір уағында жыра-жықпылы көп жерге жетеді. Қарлы бораннан әбден зәразап болған түйелер де биік жардың түбіне келіп, үйіріліп тұра қалады. Табын ішіндегі жуас түйелерді шөгеріп, бет-жүз, аяқ-қолдарын үсік шалған өздері де шөккен түйенің шудасына оралып, мойнына жабысып жан шақырғандай болады. Мың бір машақатпен таңды әзер атырған Нұргүл мен Қасым қалтыраған саусақтарымен домбыққан беттерін басып, тоң боп қатқан аяқтарын зорға басып, табынды айналып шығады. Түйелер түгел. Нұргүлдің еркелетіп, үнемі сүт беретін жетім ақ ботасы қалтырап, дірілдеп, көзінен сорасы ағып, аяғын қаз-қаз басып, әзер тұрады. Өзі қатты тоңып, қалжырап тұрса да жетім ботаның хәліне қабырғасы қайысқан Нұргүл үстіндегі мақталы шапанын шешіп, ақ ботаға жабады. Оған әбден үйренген басқа боталар да маңына жиналып, көздерінен сорасы ағып, боздап қоя береді. Сай-сүйегі сырқырап, жүйкесі босап, көз жасы көл болған Нұргүл өзі мінген атанға тоқым қып жапқан сырмақ, көрпешені әкеліп, боталарды қымтайды. Дәл осы кезде үйірілген табын қайта қозғалып, Нұргүл мен Қасым ие бола алмай қалады. Нұргүл ботаға жапқан сырт киімін киместен, жайдақ атанға міне салып, ыққан табынның соңынан кетеді. Нұргүлдің қара атанның үстінде қазықтай болған сұлбасы бірте-бірте көк пен жерді тұтастырған алай-дүлей алапаттың ішіне сіңіп, ғайып болады...
Үш күн құтырына соққан қарлы боран сәуірдің он бірі күні сабасына түседі. Ел болып іздеп, еш дерегін таппаған екі бейбақтың да жайы қарлы боран басылған соң белгілі болады. Үсініп, бір шұңқырда қалған Қасым тірі. Денесі тұтас даланы қымтай жапқан қарға көміліп, тек қызыл шашпауы ғана желбіреп шығып жатқан Нұргүлдің мүрдесі табылады. Қарлы далада қалақтай қабірі қалқайып қалған Нұргүлдің аңызға толы екінші ғұмыры басталып, күллі Қытай елін дүр сілкіндіреді. Елдің мал-мүлкін қорғап қалу жолындағы қаршадай қыздың ерлігі, меңіреу даладағы мейірімі, әрине, кімді болса да тебірентпей қоймас еді. Қытай үкіметі Нұргүлге небір атақтар беріп, ақпарат құралдарында кеңінен нәсихаттайды.
«Адамның ар-ұяты – Мән табушы орган» дейді «Логотерапия» деген кітапта. «Жұрттың малын жұтатып жұтқа берсек, не болар? Жауапкершілігі мен ұяты бізге келмей ме!» деген сүтпен бітіп, сүйекке сіңген қасиеті оның азғантай ғұмырына Мән дарытып, мәңгілік қаһарманға айналдырды. Ауылдастары сәуірдің сол мезгілін «Нұргүл амалы» атайды. 2013 жылы Шоқпартас ауылындағы мектеп-интернатқа Нұргүл есімі беріледі.

3920 рет
көрсетілді32
пікір
ПІКІР ҚАЛДЫРУ
Сіздің электронды пошта жарияланбайды. Қатарды міндетті түрде толтырыңыз *
Бекен
17 Желтоқсан, 2021Таза коммунистік идеология ғой мынау
Kdwlww
06 Мамыр, 2022viagra canada - <a href="https://bestusasild.com/">cheap viagra without prescription</a> sildenafil 100mg sale
Mboqar
08 Мамыр, 2022order generic prednisolone 10mg - <a href="https://gabapentinx.store/">brand gabapentin 600mg</a> oral tadalafil
Macybu
11 Мамыр, 2022buy augmentin generic - <a href="https://flagylgn.store/">cialis for men over 50</a> cialis ca
Zxcwhj
13 Мамыр, 2022oral bactrim 960mg - <a href="https://xviagrpill.today/">sildenafil 150mg sale</a> viagra 50mg pills for men
Jctino
16 Мамыр, 2022cephalexin usa - <a href="https://clindamycin.store/">buy cleocin 300mg online</a> order erythromycin 250mg generic
Fwoqfe
17 Мамыр, 2022order fildena 100mg online cheap - <a href="https://fildenax.store/">sildenafil pill</a> stromectol for head lice
Meocme
19 Мамыр, 2022budesonide usa - <a href="https://xbudesonide.quest/">rhinocort oral</a> disulfiram canada
Oesmjn
22 Мамыр, 2022ampicillin 250mg pill - <a href="https://tadalafixpls.com/">tadalafil oral</a> order generic tadalafil 10mg
Exenml
24 Мамыр, 2022purchase amoxil online - <a href="https://levitragn.store/">buy vardenafil 20mg pill</a> levitra 20mg ca
Dcspjh
25 Мамыр, 2022ivermectin where to buy for humans - <a href="https://ivermectinx.store/">stromectol price uk</a> order vardenafil 10mg pill
Tivbkq
27 Мамыр, 2022doxycycline 200mg cheap - <a href="https://edponlines.com/">cialis 5mg cost</a> tadalafil 5mg brand
Nbweol
29 Мамыр, 2022cost cialis 40mg - <a href="https://erectplls.com/">tadalafil 40mg brand</a> buy modafinil
Wesvfe
30 Мамыр, 2022buy generic deltasone - <a href="https://edpill.store/">buying ed pills online</a> accutane price
Wsszrh
31 Мамыр, 2022order amoxicillin 1000mg generic - <a href="https://amoxill.store/">amoxil for sale online</a> purchase viagra online
Zjmiqv
02 Маусым, 2022order prednisolone generic - <a href="https://viagsildss.com/">viagra 50mg price</a> us viagra sales
Nikalb
04 Маусым, 2022furosemide order - <a href="https://doxycyclinet.com/">buy doxycycline 200mg pills</a> buy ivermectin tablets
Tznpil
05 Маусым, 2022plaquenil price - <a href="https://chloroquins.com/">chloroquine 250mg pill</a> buy baricitinib without prescription
Vmiquj
07 Маусым, 2022glucophage 1000mg price - <a href="https://atorvastatin.store/">atorvastatin 10mg pill</a> purchase amlodipine without prescription
Zgxzlt
08 Маусым, 2022lisinopril 10mg sale - <a href="https://omeprazolepx.com/">buy prilosec 20mg sale</a> tenormin 50mg generic
Pvmiqq
10 Маусым, 2022levitra 10mg drug - <a href="https://vardenafilxp.com/">buy vardenafil 10mg online</a> buy clomiphene sale
Fjefmb
12 Маусым, 2022order albuterol sale - <a href="https://essayslw.com/">pay for paper writing</a> priligy 30mg over the counter
Cmcjjl
13 Маусым, 2022synthroid 150mcg us - <a href="https://triamcinol.store/">triamcinolone 10mg without prescription</a> hydroxychloroquine 200mg cost
Jaepog
15 Маусым, 2022free shipping cialis - <a href="https://edtadalsfil.com/">cialis price</a> order generic sildenafil 150mg
Diyjjr
16 Маусым, 2022order deltasone for sale - <a href="https://orlistati.store/">buy generic xenical 60mg</a> amoxicillin 500mg pill
Laoduk
17 Маусым, 2022buy diltiazem 180mg without prescription - <a href="https://zithromycins.com/">order azithromycin online cheap</a> neurontin 100mg generic
Xnurmg
18 Маусым, 2022cheap lasix 40mg - <a href="https://doxycycliner.com/">buy doxycycline</a> order doxycycline 100mg generic
Ewqfyh
20 Маусым, 2022cost cenforce - <a href="https://xdomperidone.com/">domperidone order</a> domperidone sale
Izsiiq
21 Маусым, 2022oral sildenafil - <a href="https://rsildenafilr.com/">viagra brand</a> cialis order online
Dijwvk
22 Маусым, 2022cheap modafinil - <a href="https://prednispill.com/">deltasone 40mg canada</a> budesonide online buy
Ddclfz
24 Маусым, 2022buy generic accutane - <a href="https://ramoxicillinp.com/">buy amoxicillin tablets</a> tetracycline 250mg generic
Arsqrq
26 Маусым, 2022buy flexeril pills - <a href="https://rketorolac.com/">ketorolac without prescription</a> inderal 20mg price