- Білім-ғылым
- 30 Желтоқсан, 2020
ҒЫЛЫМ ҒАЖАЙЫБЫН ҒАЛЫМ АШАДЫ

Дина Имамбаева
Егер бірнеше жүз жыл артқа шегінсек, бүгінде біз қарапайым нәрселер деп санайтынның бәрі ғажайып болып көрінер еді. Мысалы, қашықтан сөйлесу, аспанда ұшу, үлкен көлемді ақпаратты өңдеу, бүкіл әлемді алақандай телефоннан тамашалау, тағысын-тағы. Шынында да, орта ғасыр адамы үшін бұл нағыз сиқырға ұқсайтын. Ал бүгінгі бізге ғажайып болып көрінетін нәрсе болашақтағы адамдарға үйреншікті жайтқа айналады. Бәлкім, дәл қазір әлемнің бір түкпіріндегі зертханада ХХІ ғасыр адамының өміріне төңкеріс енгізетін бір зерттеу жүргізіліп жатқан болар.
Адамзат қоғамы бүгінгі даму деңгейіне ең алдымен дүниені тануға құштарлығының арқасында жетті. Қоршаған ортаны, айналаны тануға талпыныс – жаратылыстың сыры мен құпиясын игеруге қызығушылықтың арқасында ғылым пайда болды. Ғылым адамзатқа әлем құрылымының маңызды қағидаларын түсіндіріп беруге тырысты және тырысып келеді. Ғылымның көмегімен адамдардың тұрмысы мен өмірі өзгеріп, барған сайын жақсара берді.
Айналамызға зер салсақ, қолданыстағы заттардың барлығы – ғылым жетістігі. Қиял-ғажайып ертегілердегі ұшатын кілем, сиқырлы айна, Саққұлақ пен Желаяқ, – бәрі шындыққа айналды емес пе. Ежелгі алхимиктердің арманы да ғылымның арқасында баршаның игілігі болып отыр. Бірақ бұның ешқайсысы оңайлықпен келген жоқ. Ғылым көпшілікке қызмет ету үшін қиын да ауыр жолдан өтті. Бұл сала кезінде тек арнайы мекемелердің құзырында болған. Мәселен, рентген детекторлары бастапқыда әскери өнеркәсіпте (шпиондардың қызметін бақылау, ядролық қаруды сынақтан өткізу) пайдаланылған. Бұл технология өте құпия сақталған. Ал қазір рентген құралы кеңінен қолданыста. Магниттер технологиясы да құпия болудан қалып, медицинадағы МРТ аппаратының негізгі тетігіне айналды. Бір қызығы, қазір кез келген кеңседе, мекемеде, әр үйде қолданылып жүрген «Wі-Fі» технологиясына жұмсалған қаржы көпке дейін нәтиже бермеген екен. Бірде сонау Австралиядағы радиоастрономия зертханасының инженері Джон О’Салливан «қарақұрдымды» құлшына зерттеп жүріп, радиотелескопты жетілдіру үшін радиодабыл алгоритмін жаңартады. Міне, осы жаңалық қазір бәрімізге таныс «Wі-Fі» технологиясын жасауда басты негіз болған. Сөйтіп атақты ІТ-компаниялардың мықты инженерлері басын қатырып таба алмай жүрген жаңалықты басқа саланың адамы ашқан. Ғылымға құлшыныстың осындай қызықтары бар.
Ғылыми зерттеулердің дамуына әрбір дәуір өзінше әсер етеді. Мысалы, 1980 жылдары әлемде алғашқы сымсыз технологиялар пайда болды, мұның келешегі зор екенін бірден түсініп, жедел іс-әрекет еткен «Аpple» компаниясы қазір ІТ-өнеркәсіптің көшбасшысы болып отыр. Оның ең озық гаджеттеріне бүгінде елдің бәрі құмар. Электроникамен қатар медицина, энергетика, генетика тәрізді ғылымдар қарыштап дамып жатыр. Медицинада жазылмайтын аурулардың емін іздеуге, вирустан қорғануға, энергетика саласында балама энергия көздерін іздестіруге орасан зор күш пен қаражат жұмсалуда. Демек, ғалымдар өзіне дейін ешкім шешімін таппаған міндеттерді шешуі тиіс, тіпті оның шешімінің бар екеніне еш кепілдік болмауы мүмкін. Үнемі орасан зор ақпаратпен жұмыс істеу адамның ақыл-ойын шыңдайды, мұны сындарлы, аналитикалық ойлау дейді. Дәл осы қасиет қандай қиын жұмбақтың да шешімін табуға көмектеседі. Ғалымдардың айтуынша, адам миының белсенділігін жоғары ұстау үшін үнемі жаттықтыру, жұмыс істеу керек. Жаңа дүниені зерттегенде, күрделі мәселені шешетін кезде мида нейрондар қызметі күшейіп, кез келген ауқымды ақпаратты барынша терең игеруге, қабылдауға әсер етеді. Яғни, ми жұмысымен айналысатын адам білімді ғана емес, ақылды да.
Қазақ «Елу жылда ел жаңа, жүз жылда қазан» депті. Өткен ғасырларда ғылым жаңалықтары жүздеген жылда бір өзгеріс енгізсе, қазір дүниені таңғалдыратын төңкеріске тең жаңалықтар жыл сайын өмірге еніп жатыр. Мәселен, ХХ ғасырдың аяғында біз электронды поштамен хат жіберуге, мобильді телефон арқылы басқа құрлықтағы адаммен сөйлесуге, адамның ішкі органдарын көзбен көргендей қарауға болады десе сенбес едік. Ал бүгін бұл әдеттегі жайт саналады.
Иә, ғылым – адамзат қоғамының ғаламат қозғалтқыш күші. Ол біздің өмірімізді ұзартуға, денсаулығымызды нығайтуға көмектеседі, тұрмыс-тіршілігімізді жеңілдетеді. Ғылым әрбір күнімізді қызықты өткізуге, оған мән-мағына дарытуға, шығармашылықпен айналысуға мүмкіндік береді, ақыл-ойымызды ұштайды. Ғылымның көмегімен адам Ғаламның жұмбағын шешуге ұмтылады, ол өзі де сол ұлы жаратылыстың бір бөлшегі. Дегенмен, әр нәрсенің пайдасы мен зияны қатар жүреді емес пе. Жасырары жоқ, қауіпті қаруды ойлап тауып, табиғатты бүлдіретін де адам, адам қолымен жасалған техника жетістіктері. Сол себепті ғалымдардың қай салада болсын адамгершілікті басты орынға қоюы адамзаттың болашағы үшін маңызды. Ұлы ұстаз әл-Фарабидің «Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы» деген ескертуі ғылымның да басты гуманистік қағидасы болса игі.

8530 рет
көрсетілді29
пікір
ПІКІР ҚАЛДЫРУ
Сіздің электронды пошта жарияланбайды. Қатарды міндетті түрде толтырыңыз *
Mfdhan
04 Мамыр, 2022viagra 150mg usa - <a href="https://bestusasild.com/">generic sildenafil 50mg</a> brand name viagra
Bkidcl
08 Мамыр, 2022buy prednisolone 40mg generic - <a href="https://cialisxb.store/">cialis pills</a> tadalafil 5mg usa
Ctqoxs
13 Мамыр, 2022buy bactrim online cheap - <a href="https://xsildenafil.store/">viagra next day delivery</a> real viagra pharmacy prescription
Ebcucp
15 Мамыр, 2022cephalexin 500mg pills - <a href="https://xerythromycin.store/">order erythromycin 250mg online cheap</a> buy erythromycin 250mg
Qkwvvu
17 Мамыр, 2022sildenafil usa - <a href="https://stromectolx.store/">stromectol medicine</a> buy ivermectin 6mg
Mkcjgu
20 Мамыр, 2022order cefuroxime pill - <a href="https://cefuroximex.store/">purchase cefuroxime generic</a> generic cialis 40mg
Biqtfg
24 Мамыр, 2022amoxicillin 500mg ca - <a href="https://amoxicillinc.store/">amoxil for sale</a> levitra 20mg price
Bepcsb
25 Мамыр, 2022purchase stromectol online - <a href="https://vardenafilxn.store/">order vardenafil 20mg generic</a> buy levitra 20mg online
Pyxwyn
27 Мамыр, 2022generic doxycycline - <a href="https://edponlines.com/">cheap tadalafil pill</a> cialis ca
Dxjtbe
29 Мамыр, 2022tadalafil 10mg oral - <a href="https://erectplls.com/">buy generic tadalafil 20mg</a> provigil 100mg cheap
Osvgam
30 Мамыр, 2022buy deltasone online - <a href="https://edpill.store/">buy ed pills uk</a> accutane 40mg price
Yspryc
31 Мамыр, 2022buy amoxicillin 250mg online cheap - <a href="https://amoxill.store/">amoxil tablets</a> cheap viagra pills
Egvqhm
02 Маусым, 2022buy prednisolone online - <a href="https://viagsildss.com/">sildenafil over the counter</a> buy viagra 50mg
Jvxeya
04 Маусым, 2022order lasix 40mg pills - <a href="https://furosemideg.com/">buy lasix pill</a> buy ivermectin 6mg for humans
Chvedz
05 Маусым, 2022order generic plaquenil 400mg - <a href="https://baricitinib.store/">order generic baricitinib 4mg</a> buy baricitinib 2mg pill
Gomwmq
07 Маусым, 2022purchase glucophage for sale - <a href="https://amlodipine.store/">buy norvasc 10mg without prescription</a> amlodipine 5mg uk
Bidaxv
08 Маусым, 2022lisinopril 10mg for sale - <a href="https://omeprazolepx.com/">prilosec 10mg generic</a> cheap tenormin 50mg
Idmsog
10 Маусым, 2022levitra 20mg generic - <a href="https://pregabalin.store/">buy lyrica for sale</a> clomid 100mg drug
Ionrtj
11 Маусым, 2022ventolin online buy - <a href="https://xdapoxetine.com/">dapoxetine 90mg usa</a> buy dapoxetine
Gcbxik
13 Маусым, 2022buy generic synthroid 100mcg - <a href="https://chloroquinedi.com/">plaquenil 200mg tablet</a> plaquenil 400mg price
Oiodva
14 Маусым, 2022order cialis 40mg online cheap - <a href="https://edsildx.com/">brand name viagra</a> sildenafil 200mg for sale
Kkbiag
16 Маусым, 2022deltasone 10mg ca - <a href="https://amoxicilli.store/">order amoxil 1000mg</a> amoxicillin 500mg pills
Judoqi
17 Маусым, 2022diltiazem us - <a href="https://diltiazem.store/">buy generic diltiazem</a> buy gabapentin for sale
Acdryi
18 Маусым, 2022order furosemide 40mg generic - <a href="https://doxycycliner.com/">doxycycline 200mg us</a> doxycycline 200mg us
Yzhanr
19 Маусым, 2022oral cenforce - <a href="https://stromectolir.com/">stromectol pills</a> motilium generic
Nfnedv
21 Маусым, 2022order sildenafil 100mg for sale - <a href="https://rtadalafil.com/">buy cialis 20mg pills</a> purchase tadalafil sale
Brwztl
22 Маусым, 2022modafinil cheap - <a href="https://prednispill.com/">order prednisone 10mg sale</a> order rhinocort without prescription
Vsnzwr
26 Маусым, 2022flexeril for sale - <a href="https://rketorolac.com/">toradol brand</a> buy inderal online cheap
Wackee
28 Маусым, 2022clopidogrel for sale online - <a href="https://rclopidogrel.com/">clopidogrel 75mg cheap</a> metoclopramide 20mg uk